Poszerzony skład NSA wyjaśni, czy środki unijne uzyskane przez gminę na realizację projektów dotyczących montażu kolektorów słonecznych w budynkach mieszkańców są objęte VAT.

Pytanie na uchwałę 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (postanowienie z 26 listopada 2020 r., sygn. akt I FSK 1454/18) zadał jeden ze składów orzekających NSA. Poszerzony skład ma odpowiedzieć na pytanie, czy otrzymane przez gminę dofinansowanie ze środków europejskich (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) na realizację projektów dotyczących odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych) wchodzi w skład podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, z tytułu świadczonej przez gminę usługi montażu kolektorów słonecznych na rzecz mieszkańców.

Dotacja na projekty OZE

Chodzi o spory dotyczące opodatkowania dofinansowania unijnego na projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii (OZE). Sprawa, na kanwie której Naczelny Sąd Administracyjny zadał pytanie prawne na uchwałę, dotyczyła gminy, która realizowała projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Dotyczył on wsparcia odnawialnych źródeł energii, a konkretnie dofinansowania unijnego na montaż kolektorów słonecznych na budynkach mieszkańców gminy. W praktyce UE finansowała 85 proc. inwestycji (wydatków kwalifikowanych), a gmina i mieszkańcy pozostałe 15 proc. Instalacje miały wykonywać wyspecjalizowane do tego firmy. Gmina z mieszkańcami podpisywała natomiast umowy. Mieszkańcy wpłacali określoną kwotę i godzili się na zainstalowanie kolektorów. Po pewnym czasie miały one przejść na ich własność. Montaż i podpięcie instalacji solarnych mają być wykonane w ramach budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części budynków mieszkalnych.

Spór sprowadzał się do tego, czy gmina powinna wliczyć dofinansowanie z UE do podstawy opodatkowania VAT.

Samorząd uważał, że dotacja nie ma charakteru cenotwórczego, a więc nie można jej wliczać do podstawy opodatkowania VAT. Słowem nie trzeba od niej płacić tej daniny.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej uznał, że dotacja będzie opodatkowana VAT, bo środki unijne uzyskane przez gminę wpływają na obniżenie kwoty, jaką za montaż instalacji wpłacają mieszkańcy. Zdaniem organu pieniądze z dotacji należy więc traktować jako dotację do ceny zwiększającą podstawę opodatkowania VAT.

WSA w Lublinie (wyrok z 14 marca 2018 r., sygn. akt I SA/Lu 118/18) zgodził się z organem. Uznał, że otrzymana przez gminę dotacja ma bezpośredni wpływ na cenę usług świadczonych przez nią i należy ją wliczać do podstawy opodatkowania VAT. Słowem trzeba od niej uiścić podatek. Dodajmy, że dotacja unijna nie pokrywała kosztów zapłaty VAT (nie był to wydatek kwalifikowany).

Rozbieżne orzecznictwo

NSA, do którego trafiła sprawa, uznał, że potrzebna jest uchwała, która rozstrzygnie, czy dotacja z UE w opisanej sytuacji wchodzi do podstawy opodatkowania VAT, czy nie. Nie ma jeszcze pisemnego uzasadnienia tego postanowienia.

Jak jednak wskazuje Paweł Buda, doradca podatkowy z Kancelarii Cabaj & Kotala, ostatnio w orzecznictwie sądów pojawiła się rozbieżność. Początkowo sądy stawały po stronie fiskusa.

Orzekał tak nie tylko WSA w Lublinie, ale również inne wojewódzkie sądy (np. WSA w Warszawie w wyroku z 29 listopada 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1200/19) oraz NSA (np. w wyroku z 7 września 2018 r., sygn. akt I FSK 909/18).

– W ostatnich miesiącach Naczelny Sąd Administracyjny dwukrotnie jednak uznał, że środki unijne przeznaczone na tego rodzaju projekty nie podlegają opodatkowaniu VAT, bo nie mają na celu sfinansowania ceny za usługi realizowane przez gminy na rzecz mieszkańców, ale służą pokryciu kosztu nabycia przez gminy instalacji i ich montażu – zwraca uwagę Paweł Buda.

Takie korzystne dla gmin wyroki NSA wydał 24 czerwca br. (sygn. akt I FSK 74/18) oraz 11 sierpnia br. (sygn. akt I FSK 412/18).

opinia

Dotacja na OZE jest bez VAT

Paweł Buda, doradca podatkowy z Kancelarii Cabaj & Kotala

Moim zdaniem rację w sporze mają gminy. Środki unijne uzyskane przez nie na realizację projektów dotyczących montażu instalacji solarnych na rzecz mieszkańców nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Spodziewam się, że uchwała będzie zgodna z ostatnimi korzystnymi dla gmin wyrokami NSA, w których uznano, że środki unijne uzyskiwane przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) na tego rodzaju projekty stanowią niepodlegające opodatkowaniu VAT dotacje kosztowe (np. wyroki o sygn. akt I FSK 74/18 oraz I FSK 412/18). NSA zwrócił w nich uwagę na fakt, że środki unijne pozyskane przez JST nie mają na celu sfinansowania ceny za usługi realizowane przez nie na rzecz mieszkańców, ale służą pokryciu kosztu nabycia przez gminy instalacji i usług ich montażu. Choć fakt uzyskania środków unijnych przez JST ma więc pewien wpływ na cenę, po jakiej mieszkańcy otrzymują instalacje, to wpływ ten nie ma charakteru bezpośredniego, a tylko dotacje bezpośrednio wpływające na cenę podlegają opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Moim zdaniem NSA, wydając uchwałę, weźmie również pod uwagę to, że nakładanie VAT na środki unijne wypłacane gminie przeczy celowi ich przyznawania, bo JST powinny całość tych pieniędzy przeznaczyć na realizację korzystnego dla ochrony środowiska celu, a nie oddawać ich część uzyskanych polskiemu fiskusowi.

Takie rozstrzygnięcie pozwoliłoby wielu JST odzyskać z urzędów skarbowych znaczne kwoty VAT odprowadzonego od często milionowych dofinansowań unijnych uzyskanych na projekty dotyczące montażu na rzecz mieszkańców instalacji solarnych.

Warto przy tym zaznaczyć, że treść uchwały rozstrzygnie o traktowaniu na gruncie VAT dofinansowań uzyskiwanych przez JST również na inne projekty inwestycyjne, których ostatecznymi beneficjentami są konkretni mieszkańcy JST, np. montaż instalacji fotowoltaicznych, przydomowych oczyszczalni ścieków oraz demontażu wyrobów zawierających azbest.

orzecznictwo

Postanowienie NSA z 26 listopada 2020 r., sygn. akt I FSK 1454/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia