Miasto zajmujące wysokie pozycje w rankingach złej jakości powietrza zaczyna odnosić sukcesy w wymianie kopciuchów. Pomogła szeroka i konsekwentna kampania kierowana do mieszkańców oraz pakiet korzyści dla osób rezygnujących z trującego źródła ogrzewania.

W dzisiejszej części cyklu „Perły Samorządu 2021. Liderzy dobrych praktyk” rozpoczynamy prezentację najciekawszych inicjatyw z obszaru środowisko, które zostały wyróżnione w dziewiątej edycji rankingu DGP.

Dotychczas w cyklu opublikowaliśmy następujące artykuły:

• „Jak mała gmina uruchomiła mobilny punkt testów na COVID-19 dla pracowników sezonowych” ‒ DGP nr 105‒106 z 2‒3 czerwca 2021 r.,

• „Zapewnić komfort pracy jednym, pomóc w trudnej sytuacji drugim. Oto gdyński pomysł na epidemię” – DGP nr 109 z 9 czerwca 2021 r.,

• „Natychmiastowa odpowiedź miasta na emocjonalne problemy mieszkańców” – DGP nr 119 z 23 czerwca 2021 r.,

• „Jak gmina z problemami demograficznymi zbudowała szkołę przyszłości” – DGP nr 119 z 23 czerwca 2021 r.,

• „Matematyka na morzu – kreatywna szkoła w Kobylnicy” – DGP nr 124 z 30 czerwca 2021 r.,

• „Bydgoszcz – tu smartfony na lekcjach są mile widziane” – DGP nr 129 z 7 lipca 2021 r.,

• „«aleMądrale» nie tylko uczy, lecz także integruje młodzież” – DGP nr 139 z 21 lipca 2021 r. ©℗

W styczniu ubiegłego roku do ogólnopolskich mediów przebiła się wypowiedź z sesji rady miasta ordynator oddziału pediatrycznego wojewódzkiego szpitala specjalistycznego w Rybniku dr Katarzyny Musioł. Lekarka przedstawiła na niej dane, z których wynikało, że dzieci z Rybnika i okolic częściej chorują na nowotwory centralnego układu nerwowego. Badania wykazały na bardzo istotną korelację między wskaźnikiem zachorowalności a stężeniem szkodliwych pyłów w powietrzu. To efekt tzw. niskiej emisji, czyli m.in. używania niewłaściwych źródeł ciepła – na terenie Rybnika jest 18,5 tys. domów, z czego aż 14 tys. musi wymienić stare kotły. By skłonić do tego mieszkańców, miasto zdecydowało się na kompleksową kampanię antysmogową „Gańba. Kopciuchy trują nas wszystkich” (gańba to według „Słownika ślonskiego” wstyd). Akcja z wykorzystaniem tego słowa hasła była adresowana do właścicieli domków jednorodzinnych. Przygotowano 40 tys. ulotek, co kosztowało 7844 zł brutto. Koszt kampanii udało się zminimalizować, gdyż projekt ulotki wykonał pracownik wydziału promocji w ramach swoich obowiązków. Z kolei kolportażem ulotek zajmowali się gońcy zatrudnieni w wydziale administracyjnym, także w ramach swoich obowiązków.

Na szeroką skalę

Mieszkańców bombardowano informacjami na różne sposoby. – W każdym wydaniu pisma samorządowego o nakładzie 15 tys. drukowaliśmy plakat dotyczący harmonogramu wymiany pieców. Broszury trafiały do skrzynek pocztowych – mówi Agnieszka Skupień, rzeczniczka prasowa Urzędu Miasta Rybnik. Można się też było na nie natknąć w urzędzie miasta, w bibliotekach, Teatrze Ziemi Rybnickiej, punkcie informacji turystycznej, domach kultury, w Centrum Usług Wspólnych, Zarządzie Transportu Zbiorowego, Zakładzie Gospodarki Mieszkaniowej oraz innych miejskich instytucjach. Hasło „Gańba” pojawiło się także na ośmiu miejskich billboardach, na 70 tablicach przy przystankach, na ekranach w miejskich autobusach. Zostały też rozesłane miejskim systemem SMS-y do ponad 8 tys. użytkowników. Wszystkie te działania wsparła dodatkowa kampania informacyjna na antenie regionalnego Radia 90. W mediach społecznościowych opublikowano z kolei film z udziałem mieszkańców Rybnika. – Dziś każde działania dotyczące walki o czyste powietrze opatrujemy hasłem „Gańba” i trzymamy jednolitą stylistykę i nurt komunikacyjny – mówi Agnieszka Skupień.

Wniosek o inwestycje strategiczne można składać do 15 sierpniaZobacz również

Widać przyspieszenie

Miasto może już mówić o pierwszych efektach swoich działań. Rybnik znalazł się na 15. miejscu w rankingu gmin prowadzonym przez Polski Alarm Smogowy, który klasyfikuje samorządy pod względem liczby wniosków złożonych w programie „Czyste powietrze” (przypadająca na liczbę domów jednorodzinnych) o wymianę źródła ciepła. Mieszkańcy w I kwartale 2021 r. złożyli ich 551. Aby ich wesprzeć w procesie aplikowania o dotacje, Rybnik z miejskich środków uruchomił punkt konsultacyjny.

Z kolei w naborze do programu „Stop smog” (to inny program zakładający wymianę źródeł ciepła i termomodernizację, skierowany do gmin leżących na obszarze, na którym obowiązuje uchwała antysmogowa), który trwał od 16 listopada do końca 2020 r., złożono ponad 100 wniosków. Dziś trwa ich weryfikacja. Ale to nie koniec. W budżecie miasta na 2021 r. przewidziano inwestycje w 70 wielorodzinnych budynkach mieszkalnych należących do Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Rybniku. Znajduje się w nich 1509 mieszkań oraz prawie 2,7 tys. przestarzałych źródeł węglowych, głównie pieców kaflowych. – Wszystkie one zostaną zastąpione albo źródłem gazowym, albo budynek zostanie podłączony do sieci ciepłowniczej, co praktycznie wyeliminuje całą niską emisję pyłów generowaną dotychczas przez objęte inwestycjami budynki – mówi Agnieszka Skupień. Oprócz tego praktycznie w każdym z budynków zostanie zrealizowana termomodernizacja. Oznacza to, że na koniec 2021 r. spośród 4469 mieszkań wymiany ogrzewania będzie wymagało jeszcze 1050 mieszkań, a w każdym z nich są średnio dwa piece kaflowe. – Uchwała antysmogowa pozwala nam te piece wymienić do końca 2022 r., jednak nie będziemy zwlekać i chcemy wymienić te piece jak najszybciej – mówi rzeczniczka.

Pod koniec 2021 r. z 183 budynków użyteczności publicznej tylko osiem będzie miało piece węglowe piątej klasy. Te także w przyszłości także zostaną wymienione. Pozostałe budynki nie są ogrzewane węglem, bo mają gaz, ciepło sieciowe lub inne ekologiczne rozwiązania. – Zakładamy, że w 2025 r. wszystkie miejskie nieruchomości nie będą już ogrzewane węglem – mówi rzeczniczka.

Ulgi i presja

Aby mieszkańcom Rybnika dać dodatkową motywację do wymiany źródła ogrzewania, radni przyjęli uchwałę zwalniającą z podatku od nieruchomości właścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych, w których zainstalowano ekologiczne źródło ciepła. Z ulgi mogą korzystać te osoby, które ogrzewają domy energią elektryczną, gazem czy olejem opałowym, a także budynków podłączonych do sieci ciepłowniczej lub korzystających z pomp ciepła. Z ulg wyłączone są wszystkie kotły zasilane paliwami stałymi.

Na terenie miasta przez siedem dni w tygodniu działa ekopatrol straży miejskiej. Mieszkańcy anonimowo, dzwoniąc na bezpłatny numer alarmowy 986 albo numer tel. 32 42 27 254, mogą siedem dni w tygodniu, przez 24 godziny na dobę informować dyżurnego straży miejskiej o nieprawidłowościach. Zgodnie z obowiązującą na terenie Rybnika uchwałą antysmogową zakazane jest m.in. spalanie węgla brunatnego, mułów i flotokoncentratów węglowych, wilgotnego drewna. Wkrótce wejdą w życie kolejne zakazy.