Termomodernizację mieszkań w ramach realizacji kamieni milowych z KPO można połączyć z pomocą dla uchodźców – wskazują eksperci. Pomysł dotyczy zaadaptowania do mieszkania budynków o nieuregulowanym stanie prawnym.

Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych zakłada, że dzięki środkom z Funduszu Odbudowy w ok. 6 tys. budynków zrealizowane zostaną inwestycje poprawiające ich stan techniczny i efektywność energetyczną (patrz infografika). Dodatkowo ma powstać 12 355 nowych, energooszczędnych mieszkań komunalnych i społecznych mieszkań czynszowych.

Wyższe wsparcie

Projektowana ustawa przewiduje m.in. pokrycie 50 proc. kosztów instalacji odnawialnego źródła energii, wyższą premię i grant na pokrycie do 40 proc. kosztów termomodernizacji w budynkach wielorodzinnych oraz do 80 proc. dofinansowania kosztów remontów zamieszkałych budynków komunalnych, pod warunkiem wymiany źródła ciepła na niskoemisyjne. - Grant termomodernizacyjny jest przeznaczony i dla zasobów gminnych, i dla społecznych inicjatyw mieszkaniowych (SIM), i dla spółdzielni mieszkaniowych. Został podwyższony zgodnie z uzasadnieniem, aby skorzystały z niego głównie te budynki, które do tej pory nie miały żadnej termomodernizacji. Do tego można dołożyć grant OZE - komentuje Hanna Milewska-Wilk, ekspertka ds. mieszkalnictwa Instytutu Rozwoju Miast i Regionów. Zwraca uwagę, że grant termomodernizacyjny połączony jest z pompą ciepła, a grant OZE z fotowoltaiką. - Grant OZE przeznaczony jest na zakup i montaż całej instalacji, ale z osprzętem dodatkowym, czyli magazynami energii elektrycznej instalacji fotowoltaicznej. Pompy ciepła nie mają jeszcze magazynu energii - wskazuje.

O możliwość skorzystania z grantu OZE postulują, w ramach konsultacji publicznych, również deweloperzy. - Gminy mogą ubiegać się o grant OZE na etapie budowy, natomiast inwestorzy prywatni nie mają takiej możliwości. Branża deweloperska może mieć problem, żeby załapać się na niego z uwagi na to, że deweloper w trakcie budowy nie jest właścicielem budynku, skoro budynek jeszcze nie powstał. Ten podział wydaje się nieuzasadniony - tłumaczy Sebastian Juszczak, prawnik Polskiego Związku Firm Deweloperskich.

Energooszczędne mieszkania dla uchodźców

Nowelizacja nie pozwoli jednak na remont wszystkich budynków w gminach. - Bardzo wielu budynków gminy nie będą w stanie teraz remontować, ponieważ są ich samoistnymi posiadaczami, a nie właścicielami. Są to najczęściej budynki w centrach miast, budynki o bardzo złych parametrach efektywności energetycznej i najczęściej budynki o nieuregulowanym stanie prawnym, zgodnie z definicją ustawy o gospodarce nieruchomościami, czyli budynki, dla których nie można ustalić właściciela - wskazuje dr Aleksandra Jadach-Sepioło, zastępca dyrektora Instytutu Rozwoju Miast i Regionów. Dlatego powstał pomysł, aby termomodernizację połączyć z rozwiązaniem kwestii najtrudniejszych zasobów mieszkaniowych i pomocą dla uchodźców z Ukrainy. - Mamy bardzo ważne zagadnienia klimatyczne, które ten dokument adresuje, natomiast w okresie, kiedy będzie wdrażany, dużo większym i pilniejszym wyzwaniem jest zapewnienie miejsc do mieszkania uchodźcom. Nasz postulat dotyczy tego, żeby połączyć wymogi środowiskowe w odniesieniu do takich budynków z możliwością adaptacji ich na potrzeby uchodźców w szybkiej ścieżce - dodaje ekspertka. Wtedy, jak przekonuje, intensywność wsparcia mogłaby być wyższa - chodzi o to, żeby była możliwość skorzystania z instrumentów, które są przedstawione, ale żeby było jeszcze dodatkowo 10-15 proc., czy nawet do pełnych 100 proc., bez wkładu własnego - jeśli gminy spełnią parametry energetyczne i zmodernizują najtrudniejsze zasoby mieszkaniowe. Na etapie prac nad ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.) pojawiały się już pomysły dotyczące dostosowania pustostanów do celów mieszkaniowych (pisaliśmy o tym w DGP nr 47/2022, „Pomoc mieszkaniowa dla uchodźców z Ukrainy, czyli z jakich rozwiązań mogą skorzystać samorządy”). Ułatwienia w tym zakresie przewiduje nowelizacja specustawy, ale nie w stosunku do budynków o nieuregulowanym stanie prawnym.

Wyzwanie dla gmin i mieszkańców

Inwestycje w termomodernizację to nie tylko wydatki na budowę nowoczesnych instalacji, lecz także wyzwania związane z ich eksploatacją. - W uzasadnieniu do tego projektu wskazane było, że chodzi o ochronę osób objętych szczególnym ubóstwem energetycznym. Zakres tego ubóstwa zwiększa się ze względu na wzrost kosztów energii - zwraca uwagę Hanna Milewska-Wilk. Jak dodaje, można osiągnąć zwiększoną efektywność energetyczną w budynkach, ale to wymaga zaawansowanych rozwiązań technicznych, jak rekuperacja powietrza (to inaczej wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła - rep.). - Jeśli chodzi o eksploatację takich budynków, to owszem, koszty energii będą niższe, ale będzie to wymagało dodatkowego szkolenia mieszkańców i specjalistycznej obsługi technicznej. Zastanawiam się, na ile gminy zdecydują się na takie zaawansowane formy - mówi ekspertka.

Podkreśla, że tego typu rozwiązania mogłyby być dużo bardziej efektywne w miejscach lokalnej aktywności - np. bibliotekach czy świetlicach gminnych. Krajowy Plan Odbudowy również zakłada inwestycje w tym zakresie. - Zaawansowana termomodernizacja takich budynków za chwilę pojawi się w kolejnych projektach, ten dotyczy zasobów mieszkaniowych - dodaje Hanna Milewska-Wilk.

Etap legislacyjny

Projekt ustawy w konsultacjach