Rodziny, które mają ten sam adres miejsca zamieszkania, mogą otrzymać dodatki węglowe, jeśli do 30 listopada nie da się ustanowić dla nich odrębnych adresów. Wątpliwości budzi to, czy i w jaki sposób mają potwierdzać, że podjęły jakieś kroki w tym celu.

Na początku tego miesiąca weszła w życie kolejna zmiana przepisów dotyczących zasad przyznawania dodatku węglowego. Ma ona poprawić popełnione wcześniej błędy. Przyjęte rozwiązania najpierw okazały się bowiem pełne dziur skrzętnie wykorzystywanych przez niektóre osoby do bezzasadnego uzyskania wsparcia, a potem tak zaostrzone, że uderzyły rykoszetem w część rodzin, zamykając im drogę do otrzymania pieniędzy. Niestety te nowe przepisy również powodują problemy i skutkują zwiększeniem obowiązków dla pracowników zajmujących się przyznawaniem dodatków.

Jeden adres – jeden dodatek. Wyjątek od reguły

Jedna z najważniejszych zmian w ustawie z 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. poz. 1692 ze zm.), która obowiązuje od 3 listopada br., wprowadziła wyjątek od zasady „jeden adres – jeden dodatek”. Artykuł 2 ust. 3a i 3b stanowi bowiem, że gdy jeden adres zamieszkania ma kilka gospodarstw domowych, co do zasady przysługuje im tylko jedno świadczenie – przyznawane tej rodzinie, która jako pierwsza o nie zawnioskowała. Zgodnie z art. 2 ust. 3c przepis ten nie ma jednak zastosowania, jeśli do 30 listopada br. nie da się ustalić adresów zamieszkania dla poszczególnych rodzin mających własne lub współdzielone źródło ogrzewania, a przeprowadzony wywiad środowiskowy potwierdzi, że zajmują one odrębne lokale.

W gminach od razu pojawiły się pytania, czy powinny wymagać od wnioskodawców przedstawienia jakichś dokumentów świadczących o podjęciu działań zmierzających do wyodrębnienia lokali, a jeśli tak, to jakich.

– Przepisy nic nie mówią na ten temat, więc z formalnego punktu widzenia nie ma podstaw do takiego żądania – mówi Sebastian Gajdzik, kierownik działu świadczeń rodzinnych Ośrodka Pomocy Społecznej w Chorzowie.

Część samorządów mimo to wymaga dołączenia do wniosku dodatkowych dokumentów.

– Prosimy o dostarczenie kopii wniosku o nadanie odrębnego adresu. Jeśli jakaś osoba nie może go złożyć, bo np. najpierw trzeba przeprowadzić postępowanie sądowe dotyczące danej nieruchomości, bazujemy na oświadczeniu – wskazuje Edyta Ciesielska, kierownik działu świadczeń rodzinnych MOPR w Kielcach.

Opole z kolei zdecydowało, że oświadczenie wnioskodawcy jest wystarczające.

– My również opieraliśmy się na oświadczeniu i sprawdzeniu na miejscu przez pracownika wymogu odrębności lokalu. W związku z informacjami, które pojawiły się na stronie internetowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska, zastanawiamy się jednak, czy nie zmienić postępowania – tłumaczy Katarzyna Tynkowska, zastępca dyrektora Gdańskiego Centrum Świadczeń.

Chodzi tutaj o przygotowane przez resort dla samorządów materiały wyjaśniające przepisy o dodatku węglowym. Zostały one zaktualizowane w związku z ostatnią nowelizacją. Wynika z nich, że w sytuacji określonej w art. 2 ust. 3c ustawy osoba składająca wniosek o to świadczenie powinna przedstawić dokumentację potwierdzającą podjęcie formalnych kroków prowadzących do wydzielenia odrębnego adresu, np. zaświadczenie o samodzielności lokalu lub kopię wniosku o nadanie numeru porządkowego.

Decyzja o przyznaniu dodatku węglowego czy informacja

Inna zmiana, która budzi wątpliwości samorządów, dotyczy tego, kiedy przy przyznaniu dodatku należy wydać decyzję. Do 3 listopada było tak, że była ona konieczna tylko przy odmowie tego świadczenia oraz stwierdzeniu nienależnego pobrania pieniędzy. Obecnie jest wymagana we wspomnianej sytuacji przyznawania dodatku dla gospodarstw z tym samym adresem zamieszkania oraz przy przyznawaniu świadczenia z urzędu osobie, która o pieniądze nie wnioskowała, ale spełnia kryteria ich uzyskania.

Dzięki nowelizacji przepisów wsparcie może trafić do osób, które zgłosiły źródło ogrzewania do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) po 11 sierpnia br., a więc po terminie wskazanym w art. 2 ust. 1 (wcześniej było to dopuszczalne jedynie wtedy, gdy zgłoszenie po tej dacie dotyczyło nowego pieca). Pozwalający na przyznanie dodatku w takich okolicznościach art. 2 ust. 15g nie precyzuje jednak, czy powinno to nastąpić w drodze decyzji, czy wystarczające jest wysłanie informacji o przyznaniu świadczenia.

– Ponieważ forma decyzji została zastrzeżona do określonych stanów faktycznych, wyszliśmy w założenia, że tu obowiązuje zwykła informacja – tłumaczy Damian Napierała, zastępca dyrektora Poznańskiego Centrum Świadczeń.

Dodatek węglowy. Wywiad środowiskowy

Nowelizacja ustawy wprowadziła też w szerszym niż do tej pory zakresie wymóg przeprowadzania wywiadów środowiskowych przy ustalaniu prawa do dodatku. Są one potrzebne nie tylko wtedy, gdy o świadczenie ubiegają się rodziny mające ten sam adres zamieszkania, ale również wtedy, gdy źródło ogrzewania zostało zgłoszone do CEEB po 11 sierpnia br. (w celu potwierdzenia, że rodzina z niego faktycznie korzysta) oraz gdy do urzędników dotarły informacje o osobie, która nie wnioskowała o dodatek węglowy, ale spełnia warunki do jego uzyskania.

Okazuje się, że spraw, w których jest konieczne sporządzenie wywiadu, jest wiele, a przeprowadzają je najczęściej pracownicy zajmujący się przyznawaniem świadczeń. W Poznaniu w teren wychodzi w tym celu 30 osób, a w Gdańsku osiem.

– Ze względów bezpieczeństwa postanowiliśmy, że na wywiady pracownicy będą chodzić we dwójkę. Staramy się też dla oszczędności czasu przeprowadzać je dzielnicami, aby uniknąć jeżdżenia z jednego końca miasta na drugie – informuje Magdalena Rynkiewicz-Stępień, zastępca dyrektora Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu.

Katarzyna Tynkowska podkreśla, że takie wyjścia w teren oznaczają, że pracownicy odrywają się od realizacji zadań związanych bezpośrednio z przyznawaniem tego dodatku oraz innych świadczeń. Tych jest zaś teraz całkiem sporo, bo wciąż trwa przyznawanie świadczeń rodzinnych na nowy okres zasiłkowy, rozpatrywane są wnioski o dodatki dla osób, które do ogrzewania wykorzystują inny niż węgiel opał, a także sprawy o dodatki osłonowe, które trzeba wypłacić do 2 grudnia br.

Tak znaczne obciążenie obowiązkami spowodowało więc, że w niektórych samorządach wywiady środowiskowe przeprowadzają pracownicy socjalni. Tak jest m.in. w Olsztynie i Chorzowie. ©℗