My za wiele nie musimy zmieniać – powiedziała w zeszłotygodniowej rozmowie z DGP minister klimatu i środowiska Anna Moskwa. Jak podkreśliła, Polska weryfikuje politykę energetyczną, ale nie zmienia jej fundamentów. To głos dość reprezentatywny dla rządu i czołowych spółek. A zarazem niepokojący.

Fakt, że do odrzucenia zależności od ropy i gazu ze Wschodu, które dziś ma na ustach cała Unia, przygotowujemy się od lat. Dzięki temu, jeśli chodzi o gaz, mamy atuty, by przejść przez burzliwy okres względnie łagodnie – kontrakty na LNG czy będący na finiszu gazociąg Baltic Pipe. Nieco większym wyzwaniem jest ropa, ale choć sytuację komplikuje wyścig po ograniczone zasoby nierosyjskie, i tu, dzięki naftoportowi i relacjom z dostawcami z Bliskiego Wschodu, raczej nie zginiemy.

Podnosząc kwestie bezpieczeństwa energetycznego i krytykując naiwne przekonanie partnerów, że „gaz nie ma ojczyzny”, mieliśmy rację. Powodów do poczucia, że stoimy po właściwej stronie historii, nie brakuje i dziś. Te same kraje, które wczoraj ochoczo pogłębiały zależność od kontrolowanych przez Kreml koncernów, dziś blokują embargo, de facto zapewniając Moskwie stabilny strumień pieniędzy, którymi może finansować swoją „specjalną operację”. W niedzielę, jak szacuje Centrum Badań nad Energią i Czystym Powietrzem, realizowane przez UE od 24 lutego opłaty za rosyjski gaz, ropę i węgiel przekroczyły próg 20 mld euro.

Sytuacja sprzyja uzyskaniu w Unii zrozumienia dla naszej specyfiki i akceptacji inwestycji w aktywa węglowe, by mogły spełniać rolę energetycznej rezerwy – do czasu budowy atomu albo osiągnięcia dojrzałości przez technologie stabilizujące OZE. Ale przyjęcie przez rząd strategii, którą można by określić jako „więcej tego samego”, to błąd. I nie chodzi tylko o względy ekologiczne (choć pokutujące w Zjednoczonej Prawicy przekonanie, że polityka klimatyczna to „zielone fanaberie”, na pewno nie pomaga w zmianie myślenia). Jeśli jednak będziemy się trzymać wizji oderwanych od rzeczywistości – jak coalexit w roku 2049 – korzystna zmiana nastrojów może się szybko rozmyć. A europejscy partnerzy chętnie skorzystają z okazji, żeby przypomnieć Warszawie, że cele klimatyczne nadal obowiązują.

Polska rozczarowana brakiem ostrych sankcji wobec Rosji. Ma jednak swój planZobacz również

Ślepą uliczką może się okazać hołubiona przez rząd wizja gazowego eldorado. Zarówno politycy, jak i spółki deklarują, że nie widzą powodu do rewizji bombastycznych planów ekspansji dla tego paliwa. Zgodnie z nimi do końca dekady zużycie gazu miałoby w Polsce wzrosnąć o połowę, do 30 mld m sześc. rocznie. A szefowa MKiŚ nie wyklucza nawet powrotu przykurzonej idei polskiego gazu łupkowego.

Tu zastrzeżenie: korekta podejścia do wydobycia surowców w Europie następuje – i słusznie. Nie ma sensu ani pozytywnych skutków dla środowiska zastępowanie własnego paliwa kopalnego tym samym sprowadzanym z drugiego końca świata.

Ale czym innym jest bardziej intensywne czy dłuższe korzystanie z istniejących aktywów, a czym innym inwestowanie w łupki, czyli w budowę od zera nowej gałęzi schyłkowej branży.

Bo perspektywy błękitnego paliwa będą w Europie wygasać. Jego eliminacja jako głównej technologii w ciepłownictwie to element niemal każdego planu derusyfikacji. Zastąpienie surowca ze Wschodu oznaczać ma ograniczenie jego zużycia w energetyce nawet o połowę. Ale głównym czynnikiem wypychającym gaz z rynku będą ceny. Ich windowanie zaczęło się jeszcze przed inwazją i nie tylko przez manipulacje Gazpromu. Wojna to gwarant utrzymania się tego trendu na lata i – jak mówi wielu ekspertów – ostatni gwóźdź do trumny „paliwa transformacji”. Nie mówiąc o rewolucji, jaka powinna zajść w transporcie, żeby ograniczyć koszty społeczne drożyzny. Podczas tej burzy stare fundamenty na niewiele nam się zdadzą. ©℗