Nasza firma ma pozwolenie na wprowadzanie do kanalizacji ścieków przemysłowych. Niestety w ostatnim czasie zostały przez nas nieco przekroczone parametry określone w pozwoleniu wodnoprawnym. Czy w związku z tym decyzja zostanie cofnięta? Autorami tekstu są Przemysław Wierzbicki partner, adwokat w Kancelarii KKLW Legal Kurzyński Wierzbicki sp.k. oraz Anna Domagała adwokat w Kancelarii KKLW Legal Kurzyński Wierzbicki sp.k.

Pozwolenie wodnoprawne to decyzja administracyjna, której otrzymanie jest niezbędne w działalności wielu przedsiębiorstw. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 389 i 390 prawa wodnego jest ono konieczne np. wtedy, gdy zamierzamy odprowadzać ścieki (choćby oczyszczone) do wód lub do ziemi albo wody opadowe lub roztopowe do systemów kanalizacji, bądź w przypadku, gdy planujemy budowę kanałów, rowów, wylotów urządzeń kanalizacyjnych czy stawów. O pozwolenie należy się również postarać przed uzyskaniem decyzji o: pozwoleniu na budowę, zatwierdzeniu projektu budowlanego oraz pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych. Wymienione przykłady to zaledwie ułamek przypadków, w których trzeba ubiegać się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego. Pełny katalog jest zawarty w prawie wodnym.

Warunki do spełnienia

Pozwolenia wodnoprawne są obwarowane różnego rodzaju warunkami. Korzystanie z pozwolenia na odprowadzanie ścieków przemysłowych do ziemi będzie np. związane z obowiązkiem wykonywania pomiarów jakości odprowadzanych ścieków, prowadzeniem rejestru ilości odprowadzanych ścieków oraz obowiązkiem utrzymywania w pełnej sprawności technicznej urządzeń do oczyszczania ścieków. Przestrzeganie warunków udzielonego pozwolenia jest przedmiotem kontroli organów administracji. Stwierdzenie nieprawidłowości może natomiast stanowić podstawę do wszczęcia postępowania zmierzającego do cofnięcia lub ograniczenia udzielonego pozwolenia. Czasami do utraty lub ograniczenia pozwolenia może również dojść w wyniku zdarzeń niezależnych od podmiotu, który posiada pozwolenie.

Ile opłat za kilka tożsamych pozwoleń wodnoprawnych wydanych w jednej decyzjiZobacz również

Przepisy prawa wodnego przewidują możliwość cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego bez odszkodowania oraz za odszkodowaniem. Decyzje w tym przedmiocie wydają właściwe organy Wód Polskich, tj. dyrektor zarządu zlewni albo dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.

Pozwolenie bez odszkodowania może być cofnięte lub ograniczone, jeżeli:

1) zakład zmienia cel i zakres korzystania z wód lub warunki wykonywania uprawnień ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym;

2) urządzenia wodne wykonane zostały niezgodnie z warunkami ustalonymi w pozwoleniu wodnoprawnym lub nie są należycie utrzymywane;

3) zakład nie realizuje obowiązków wobec innych zakładów posiadających pozwolenie wodnoprawne, uprawnionych do rybactwa, oraz osób narażonych na szkody albo nie realizuje przedsięwzięć ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym;

4) zasoby wód podziemnych uległy zmniejszeniu w sposób naturalny;

5) zakład nie rozpoczął w terminie korzystania z uprawnień wynikających z pozwolenia wodnoprawnego innych niż wykonanie urządzeń wodnych lub nie korzystał z tych uprawnień przez okres co najmniej dwóch lat;

6) nastąpiła zmiana przepisów określających:

‒ warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, w szczególności ścieków bytowych, ścieków komunalnych oraz ścieków przemysłowych, w tym najwyższe dopuszczalne wartości substancji zanieczyszczających, oraz warunki, jakie należy spełnić w celu rolniczego wykorzystania ścieków, a także miejsce, sposób i minimalną częstotliwość pobierania próbek ścieków, metodyki referencyjne analizy i sposób oceny, czy ścieki odpowiadają wymaganym warunkom,

‒ najwyższe dopuszczalne wartości substancji zanieczyszczających dla ścieków z oczyszczalni ścieków bytowych i ścieków komunalnych oraz dla ścieków z oczyszczalni ścieków w aglomeracji,

‒ dopuszczalne ilości substancji zanieczyszczających, wyrażonych w jednostkach masy przypadających na jednostkę wykorzystywanego surowca, materiału, paliwa lub powstającego produktu, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych, w jednym lub więcej okresach;

7) nastąpiło zagrożenie osiągnięcia celów środowiskowych i jest to uzasadnione danymi z monitoringu wód oraz wynikami dodatkowego przeglądu pozwoleń wodnoprawnych;

8) nie wykonano lub nie przedłożono analizy ryzyka, na podstawie której ustanawia się strefę ochronną, jeżeli taka analiza była wymagana.

Jak widać, cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia wodnoprawnego może być skutkiem działań podmiotu korzystającego z decyzji. Jednym z najczęstszych powodów utraty uprawnień jest naruszenie warunków określonych w pozwoleniu, np. przekroczenie dopuszczalnej ilości ścieków, tak jak stało się to w firmie czytelnika. Co istotne, katalog przyczyn, w wyniku których może dojść do utraty uprawnień, jest zamknięty. Oznacza to, że podstawą cofnięcia lub ograniczenia uprawnień nie mogą być inne zdarzenia niż wymienione powyżej.

Oczywiście istnieje możliwość cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego za odszkodowaniem. Jest to możliwe wówczas, gdy jest to uzasadnione interesem społecznym albo ważnymi względami gospodarczymi. W takim przypadku mamy do czynienia z przyczynami niezależnymi od podmiotu korzystającego z pozwolenia, a organ właściwy w sprawach pozwoleń wodnoprawnych ma obowiązek orzeczenia o odszkodowaniu w drodze decyzji.

Decyzja uznaniowa

Nie bez przyczyny posługujemy się sformułowaniami o możliwości cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia. Decyzja tabowiem do uznaniowych. Oznacza to, że nie zawsze, gdy spełnione są ustawowe przesłanki do cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia, dojdzie do utraty uprawnień. Trzeba jednak podkreślić, że uznaniowość nie oznacza dowolności. Zadaniem organu rozpatrującego sprawę jest każdorazowe wyważenie interesu społecznego (w szczególności ochrony wód) i słusznego interesu uprawnionego. Z kolei decyzja o odebraniu uprawnień musi być konieczna i celowa.

W sytuacji naruszenia przez przedsiębiorcę warunków pozwolenia będzie to np. oznaczało dla organu konieczność rozważenia wagi stwierdzonych naruszeń z punktu widzenia ochrony wód oraz konsekwencji odebrania uprawnień dla działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Przeprowadzona przez organ analiza konkretnej sprawy musi następnie znaleźć wyraz w uzasadnieniu wydanej decyzji o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia. Brak takich rozważań w uzasadnieniu może stanowić podstawę do zaskarżenia decyzji.

Z decyzją o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia wodnoprawnego wiążą się dalsze konsekwencje. Organ właściwy w sprawach pozwoleń wodnoprawnych w drodze decyzji:

1) nakłada obowiązek usunięcia negatywnych skutków w środowisku wynikających z wykonywania pozwolenia wodnoprawnego lub powstałych w wyniku działalności prowadzonej niezgodnie z warunkami określonymi w pozwoleniu wodnoprawnym;

2) nakłada obowiązki niezbędne do kształtowania zasobów wodnych.

– a także określa zakres i termin wykonania tych obowiązków (art. 418 ust. 3 prawa wodnego).

Organ ma szerokie możliwości w zakresie nakładania obowiązków i musi je sprecyzować w treści decyzji. Jednym z częściej nakładanych obowiązków jest usunięcie urządzeń. Przedsiębiorca może również zostać zobowiązany do wykonania określonych prac, np. budowy rowu, zbiornika czy utrzymywania piętrzenia wód rzeki. Choć katalog obowiązków jest otwarty, to niewątpliwie muszą one pozostawać w związku z wykonywaniem pozwolenia lub cechować się niezbędnością dla kształtowania zasobów wodnych. Co ważne, niewykonanie obowiązków określonych w decyzji może skutkować nawet odpowiedzialnością karną. Przepisy prawa wodnego przewidują wykroczenie polegające na niewykonywaniu obowiązków określonych w decyzji cofającej pozwolenie wodnoprawne.

Możliwe odwołanie

Od decyzji o cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia wodnoprawnego przysługuje odwołanie do organu drugiej instancji. Decyzja wydana w wyniku rozpatrzenia odwołania jest natomiast zaskarżalna skargą do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub w przypadku decyzji uchylającej decyzję organu pierwszej instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia ‒ sprzeciwem do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Istnieją zatem możliwości zaskarżenia niekorzystnej decyzji. ©℗

Podstawa prawna

• art. 389 i 390, art. 418 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2017 r. ‒ Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2021. poz. 2233; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1549)