Wysoka aktywność gospodarcza w miastach negatywnie wpływa na środowisko. Miasta, szczególnie duże, są bardzo narażone na skutki zmiany klimatu - alarmuje ORLEN w raporcie „Miasta w dobie zmiany klimatu”. 

Raport miał swoją premierę na konferencji klimatycznej PRECOP, która odbyła się w Katowicach. Z przytoczonych w nim danych wynika, że w centrach miast Polski odczuwalne temperatury są nawet 10 stopni Celsjusza wyższe niż na ich obrzeżach. Stąd też pochodzi pojęcie „miejskiej wyspy ciepła”. Samorządy terytorialne podejmują działania wpływające na ograniczenie tego zjawiska poprzez na przykład zazielenianie terenów publicznych.

- Naszym raportem chcemy rozpocząć dyskusję z miastami nad transformacją energetyczną. Pokazujemy, w jaki sposób jako koncern multienergetyczny, możemy włączyć się w transformację. Stworzyliśmy ofertę b2g, business to government” – mówił na PRECOP Stanisław Barański, dyrektor Biura Zrównoważonego Rozwoju i Transformacji Energetycznej ORLEN.

Opracowanie pokazuje, w jaki sposób europejskie miasta przeprowadzają proces transformacji energetycznej. Raport wskazuje wyzwania regulacyjne, ale i szanse dla miast związane z przekształceniem modelu energetycznego. Jest także zbiorem najlepszych praktyk i przykładów ilustrujących, co z zakresu transformacji energetycznej można wprowadzić w polskich miastach.
- Przenalizowaliśmy przykłady i rozwiązania z wielu miejsc, pokazujemy, z jakimi wyzwaniami się spotykają, a także podajemy koszty przeprowadzenia transformacji energetycznej - podkreślał Stanisław Barański.

Transformacja jest konieczna, bo szkody środowiskowe i zmiana klimatu niosą ryzyka zdrowotne szczególnie dla starzejącego się społeczeństwa. W dziesięciu największych miastach Polski w 2018 r. mediana wieku była wyższa niż mediana Polski, od 0,5 roku w Krakowie do aż 4,3 w Łodzi. We wszystkich analizowanych dziesięciu miejscowościach w wyniku fal upałów w latach 2010-2019 na każde 100 tys. mieszkańców umierało rocznie od 53 osób w Gdańsku do 280 w Krakowie. W obliczu zmiany klimatu nakłada to na miasta wysoką presję na zapewnienie bezpieczeństwa i ochronę zdrowia mieszkańców.

Jak wskazuje Stanisław Barański, transformacja energetyczna miast wymaga wsparcia pod kątem regulacji. Według niego gospodarka rynkowa nie jest w stanie samodzielnie doprowadzić do transformacji, potrzebna jest presja społeczna i odpowiednie zmiany w prawie. Dla dyrektora Biura Zrównoważonego Rozwoju i Transformacji Energetycznej ORLEN transformacja energetyczna sprowadza się do trzech kwestii – dostarczenia niskoemisyjnej lub zeroemisyjnej energii oraz zachowania bezpieczeństwa energetycznego zarówno w przypadku biznesu, jak i obywateli. 

Raport ORLEN skupia się na kilku kluczowych obszarach: infrastrukturze energetycznej, transporcie, gospodarce obiegu zamkniętego i efektywności budynków. Zawiera informacje na temat funduszy i programów oferowanych przez Unię Europejską, które mogą wesprzeć polskie miasta w ich wysiłkach na rzecz dekarbonizacji. Autorzy publikacji analizują także wymogi regulacyjne, takie jak obowiązek wprowadzenia zeroemisyjnego transportu publicznego czy modernizacji budynków pod kątem efektywności energetycznej.

Zdaniem Stanisława Barańskiego transformacja miast to nie tylko obowiązki narzucone przez unijne przepisy, ale także szanse na wprowadzenie nowoczesnych, zrównoważonych rozwiązań. 

Według dyskutujących w Katowicach o raporcie ekspertów, w tym obszarze jest wiele do zrobienia. Henryk Borczyk, wiceprzewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropoli, podkreślił, że jednym z priorytetowych działań, jakie należy podjąć, jest rozwój niebiesko-zielonej infrastruktury. Według niego celem powinna być nie tylko walka z emisjami, ale także zbudowanie odporności miast na zjawiska ekstremalne, takie jak powodzie czy fale upałów.

Paweł Jaworski, dyrektor Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu i Polityki Miejskiej w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, zwrócił uwagę na to, jak ważne jest dostarczenie odpowiedniego wsparcia finansowego i narzędzi regulacyjnych dla samorządów. Według niego adaptacja do zmian klimatycznych jest obiektywną koniecznością. 
- Mówimy tutaj o realnych wyzwaniach, które wpływają na gospodarkę i życie społeczne, a skala tych wyzwań wymaga szerokiej kooperacji między różnymi podmiotami – podkreślał.

Z kolei architektka Katarzyna Zielonko-Jung, członkini Rady Klimatycznej przy UN Global Compact Network Poland, zwróciła uwagę na problem zbyt gęstej zabudowy, podkreślając, że przestrzeń w miastach powinna być zarządzana w sposób racjonalny, zwłaszcza w obliczu zmieniających się potrzeb mieszkańców czy wymogów związanych z ochroną środowiska. 

- Miasta planują bardzo silną ekspansję nowej zabudowy. Pytanie, czy my tak naprawdę jej potrzebujemy – stawiała pytanie.

Według Stanisław Barańskiego ORLEN może wspierać polskie samorządy we wdrażaniu europejskich przepisów z zakresu „zielonej” gospodarki. Ma też konkretne rozwiązania do zaproponowania, jak np. pierwszą ogólnodostępną stację wodorową w Poznaniu, na której tankują także pojazdy transportu miejskiego. Jak podkreślał przedstawiciel ORLEN, obydwie strony kontraktu zwyciężają – dla koncernu to szansa biznesowa, a dla miasta szansa na zaoferowanie mieszkańcom zeroemisyjnego transportu.
- Transformacja energetyczna to sport drużynowy. Skala wyzwania jest tak duża, że niezbędne jest nawiązywanie współpracy, zacieśnianie partnerstw. Połączenie doświadczeń i umiejętności biznesu, samorządów i państwa może doprowadzić nas bliżej rozwiązania problemów energetycznych – wskazywał Stanisław Barański.

Raport „Miasta w dobie zmiany klimatu” można pobrać tu: [https://www.orlen.pl/pl/zrownowazony-rozwoj/raporty-i-polityki/raporty] 

PRECOP odbywał się w dniach 2-3 października 2024 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach. Było to dwudniowe, cykliczne wydarzenie, organizowane przez Grupę PTWP oraz UN Global Compact Network Poland, stawiające sobie za cel analizę ustaleń z zeszłorocznego szczytu klimatycznego (COP 28) oraz omówienie kluczowych, przewidywanych obszarów debaty na nadchodzącej konferencji klimatycznej w Baku, w Azerbejdżanie (COP 29, 11-22 listopada 2024 r.).

COP 29 będzie kolejnym spotkaniem największego światowego forum, którego celem jest wypracowanie wspólnej polityki na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu. 

AP