Inwazja Rosji na Ukrainę zmieniła krajobraz Europy, jeśli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne, handel i głęboką dekarbonizację. Jeśli potraktujemy to w roli okna Overtona – modelu pozwalającego zrozumieć zakres idei, które opinia publiczna jest skłonna rozważyć i zaakceptować – może być to szansą dla zielonej energetyki.

Okno Overtona, czyli okno dyskursu, przedstawia dramatyczne przesunięcia, pozwalając na akceptację idei, które wcześniej mogły wydawać się dziwaczne – przypomina redakcja Bloomberg. W ciągu kilku tygodni Niemcy zaczęły rozważać, w jaki sposób mogłyby znacznie ograniczyć swoją zależność od rosyjskiego gazu ziemnego, który stanowi 45 proc. importu i 40 proc. całkowitych dostaw do tego kraju. Międzynarodowa Agencja Energii, powołana do życia w czasie pierwszego kryzysu naftowego w latach 70. ubiegłego wieku w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państw członkowskich, opublikowała krótki, 10-punktowy plan pokazujący, jak można tego dokonać – teraz, gdy jest to możliwe. W perspektywie krótkoterminowej dekarbonizacja dotyczy takich możliwości: rezygnacji z nowych kontraktów rosyjskich, poszukiwania alternatywnych dostaw na rynkach światowych, w szczególności skroplonego gazu ziemnego (LNG), przejścia z gazu na węgiel w energetyce oraz maksymalnego wykorzystania źródeł energii jądrowej i bioenergii w bloku. To właśnie „otwarte okno” dla Europy, jak i wyzwanie oraz lekcja dla reszty świata.

Europa może importować tylko tyle LNG, na ile pozwala jej obecna przepustowość. W rzeczywistości Stany Zjednoczone, największy na świecie dostawca LNG na rynku spotowym, już teraz wysyłają do Europy prawie 60 proc. swoich ładunków. Przekroczenie tego poziomu oznacza nie tylko zwiększenie zdolności importowych, ale także istotną zmianę na rynku światowym. Według badań BloombergNEF Europa importująca tyle, ile może, przełoży się na 3 proc. niedobór w stosunku do poprzednich bazowych prognoz dostaw na świecie. Rynek będzie potrzebował co najmniej trzech lat, jeśli nie więcej, na zwiększenie potrzebnych dostaw.

Europa również może budować więcej źródeł odnawialnych, ale osiągnięcie celów na rok 2030 będzie oznaczało niemal trzykrotne zwiększenie mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych i słonecznych. Kluczem do tego jest uproszczenie procedur planowania i uzyskiwania pozwoleń w UE poprzez zmianę oczekiwań wobec nowych, dużych projektów: to już nie będzie podejście „być może” lub „nie”, lecz – „tak, proszę”.

Gaz miał być pomostem do niższej emisji

Warto rozważyć kilka miejsc i kilka sposobów, w jaki jest to możliwe. Jednym z nich jest koncepcja gazu jako „pomostu” do globalnej gospodarki o znacznie niższej emisji dwutlenku węgla. Niemiecki Sekretarz Stanu w Federalnym Ministerstwie Gospodarki i Klimatu powiedział, że wojna Putina na Ukrainie „przerwała narrację o gazie ziemnym jako technologii pomostowej”. Wszystko, co się teraz wydarzy, aby zapewnić krótko- i średnioterminowe dostawy, spowoduje zmianę trajektorii w kierunku bardziej ekologicznego wodoru.

Innym problemem jest to, że stworzenie gospodarki o znacznie niższym poziomie emisji dwutlenku węgla i mniejszym udziale węglowodorów w handlu światowym będzie wymagało ogromnych nakładów inwestycyjnych. BloombergNEF szacuje te niezbędne inwestycje na 92 do 173 bilionów dolarów w ciągu trzech dekad.

Otwarte okno Overtona powinno wpuszczać wiele nowego i starego. Powinniśmy brać pod uwagę nie tylko to, co jest obecnie najgorętsze w technologii klimatycznej, ale także rozszerzenie projektów, które się sprawdziły. Mowa tu o energii wiatrowej i słonecznej, ale może to być także energia jądrowa. Istnieje wiele sposobów na zmianę historii przedstawionej na wykresach, z wykorzystaniem technologii, finansów, planowania i pozwoleń, percepcji społecznej i polityki.