Fabryka BAT w Augustowie jest jedną z największych tego typu placówek w regionie. Obsługuje ponad 40 rynków europejskich. O innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych związanych ze zrównoważonym rozwojem, a także o strategii ESG spółki mówi Grzegorz Kazana, członek zarządu Fabryki BAT Polska w Augustowie.

Podróż związaną z ESG zaczęliśmy 20 lat temu, kiedy ustanowiliśmy zasady związane z BHP. Następnie z roku na rok poszerzaliśmy ten obszar o kolejne elementy. Obecnie nasza strategia jest zaplanowana na kolejnych 30 lat i składa się z trzech obszarów – są to zmiany klimatyczne, surowce naturalne (związane z gospodarowaniem m.in. wodą i gazem) oraz gospodarowanie odpadami. To filary, których realizacji służą konkretne cele.

Konkretne cele

Podstawowym jest redukcja emisji dwutlenku węgla o 36 proc. w naszych placówkach i fabrykach do końca 2025 r. w zakresie 1 oraz 2, czyli niepełnego łańcucha dostaw. Pełną neutralność klimatyczną (zakres 1 oraz 2) zamierzamy osiągnąć do końca 2030 r. Pełną neutralność węglową w ramach całego łańcucha dostaw (zakres 1,2,3) planujemy osiągnąć do końca 2050. Planujemy także, by do końca 2025 r. 30 proc. użytkowanej przez nas energii pochodziło z OZE, a długofalowo by całkowicie przestawić się na odnawialne źródła. Warto zaznaczyć, że w fabryce w Augustowie ten cel został już osiągnięty. W tej chwili 100proc. używanej przez naszą placówkę energii elektrycznej pochodzi z biogazowni zlokalizowanych w Polsce w ramach kontraktu na zakup energii elektrycznej. Konsumpcja energii elektrycznej stanowi 50% całkowitej konsumpcji energii.

Jeśli chodzi o cele związane z surowcami naturalnymi, aktywnie działamy, by zredukować konsumpcję wody o 35 proc. oraz zwiększyć recykling wody do 30% względem wartości bazowej z 2017 r.  Jeżeli chodzi o wskaźnik recyklingu wody, to i ten cel został już w fabryce osiągnięty. Chcę podkreślić, że otrzymana certyfikacja Alliance for Water Stewardship stawia nas w gronie niewielu fabryk w Polsce z takim wyróżnieniem.

Nasze działania dotyczące gospodarki wodnej dotyczą nie tylko fabryki, gdzie produkujemy wyroby, ale także wspólnej zlewni z okolicznymi jednostkami terytorialnymi, jak urzędy miast czy starostwa. Współpracujemy także z miastem w wielu kampaniach mających na celu zwiększanie świadomości mieszkańców w obszarze konsumpcji wody.

Focus na recykling

W przypadku ostatniego obszaru dotyczącego odpadów, naszym globalnym celem jest zredukowanie ich wytwarzania o 15 proc. we wszystkich fabrykach BAT do końca 2025r. Mamy wiele grup odpadów i udoskonalenie ich segregacji oraz zmniejszenie ilości korzystnie wpłynie także na koszty związane z ich utylizacją. Może to także zwiększyć efektywność wykorzystania maszyn. Celem wszystkich naszych fabryk jest również, by nie wysyłać żadnych odpadów na zbiorowe wysypiska śmieci. Zamiast tego chcemy recyklingować 95 proc. produktów ubocznych naszej działalności do końca 2025r.

Uważam, że ESG powinno być elementem strategii każdej firmy, również pod kątem samego biznesu. Ryzyka środowiskowe mają bardzo duży wpływ na zachowanie potencjalnych inwestorów, co w konsekwencji przekłada się na wartość akcji. W ciągu ostatniej dekady poprzez incydenty ESG związane np. z emisją CO₂, zasobami naturalnymi czy też bezpieczeństwem produktów spółek potrafiły spaść nawet o 70 proc. Dlatego ESG jest bardzo ważnym elementem i liczy się transparentność w tym obszarze.

Co z CO₂

Dostrzegamy spory problem związany z brakiem dwutlenku węgla w produkcji w różnych gałęziach gospodarki. Już kilka lat temu szukaliśmy partnera, który pomógłby nam odzyskiwać CO₂ z gazów emisyjnych za pomocą oczyszczania i skraplania. Znaleźliśmy firmę oferującą tego typu usługi. Niestety wdrożenie tego projektu było nieopłacalne ze względu na polskie regulacje. Technicznie jest to możliwe w 100 proc., ale niestety nie możemy dalej sprzedawać odzyskanego dwutlenku węgla np. do szklarni, bo wciąż jest on traktowany przez prawo jako wytworzenie emisji, pomimo że nie jest wydzielany do atmosfery. Dlatego dalej musielibyśmy kupować Carbon Credits w ramach europejskiego systemu handlu emisjami.

Sposobem na odliczanie tego dwutlenku węgla od emisji jest głębokie składowanie, czego nikt nie praktykuje, bo jest to droga metoda, nieprzynosząca dużych korzyści. Firmy mogą również sprzedawać CO₂ do produkcji węglanu wapna, ale nie jest to aż tak duży rynek.

Oczywiście nasza fabryka nie produkuje tyle CO₂ co np. przemysł ciężki. Cała sytuacja pokazuje jednak, że wiele zależy również od państwa w obszarze ekologii. Regulacje muszą powstawać na bieżąco, ponieważ na ten moment innowacyjne rozwiązania często są blokowane przez złe prawo. Brak odpowiednio przygotowanych zmian ustawodawczych.

Od 2014 r. działamy aktywnie, jeśli chodzi o wzrost efektywności energetycznej fabryki w Augustowie. Wdrożyliśmy wówczas ISO 500001 - nie dlatego, by móc chwalić się certyfikacją, ale po to, by wymusić na sobie dyscyplinę i mieć pewność wdrożenia celów środowiskowych do strategii przedsiębiorstwa.

By wybrać konkretny projekt z zakresu ESG, należy mieć odpowiedni system opomiarowania w fabryce. Dlatego używamy rozwiązania tzw. lost tree (eng. - drzewo strat). Zwykle służy ono służy do monitorowania maszyn produkcyjnych, np. by widzieć, jakie są przestoje. My wykorzystujemy je również do mierzenia mediów, czyli wszystkich systemów korzystających z energii elektrycznej i gazu. Po zestawieniu danych widzimy, gdzie występuje największa konsumpcja oraz największe straty i na tej podstawie dobieramy odpowiednie projekty.

Jednym z takich projektów, który wdrożyliśmy już wiele lat temu, był odzysk ciepła z systemów odpylania i transportu pneumatycznego tytoniu oraz z sytemu produkcji sprężonego powietrza. Pod koniec 2021 r. re-aplikowaliśmy to rozwiązanie do nowej hali produkcyjnej. Dzięki temu odzyskujemy ciepło, które w odwrotnym przypadku byłoby wydzielane do atmosfery wraz z drobinkami pyłu. Następne wykorzystujemy je np. w systemach klimatyzacji. Innym przykładem są innowacyjne rozwiązania zastosowane w nitce parowej, dzięki którym zredukowaliśmy konsumpcję gazu w fabryce o 8 proc., a co za tym idzie również emisję CO₂.

Globalne wyzwania

Jeszcze przed pandemią, razem z innymi fabrykami w regionie, stworzyliśmy specjalny zespół zarządzania kryzysowego, więc mamy opracowane procedury na tego typu sytuacje. Zidentyfikowaliśmy potencjalne ryzyka, nakreśliliśmy plany ich ograniczania, które testujemy raz do roku. Dzięki temu byliśmy bardzo dobrze przygotowani do wydarzeń związanych z COVID-19. Zależało nam w szczególności na bezpieczeństwie pracowników. Nie zamknęliśmy fabryki nawet na jeden dzień i nie odczuliśmy, by te zawirowania miały wpływ na nasze funkcjonowanie. Wspieraliśmy nawet inne fabryki w regionie, które miały problemy ze względu na wysoki odsetek chorych – przejmując od nich część zamówień.

Wojna w Ukrainie jest dla nas szczególnym istotnym tematem, ponieważ BAT zatrudnia wiele osób w tym kraju. Dlatego stworzyliśmy specjalną sieć pomocy dla naszych pracowników w Ukrainie oraz ich rodzin. W samej fabryce przeprowadziliśmy zbiórkę środków, które przekazaliśmy urzędowi miasta właśnie na cele pomocy ofiarom wojny. Z naszej inicjatywy powstał także specjalny kanał komunikacyjny przeznaczony dla ochotników, którzy chcieli przewozić osoby do Polski z granicy. Dziś chciałbym podziękować tym osobom, w tym wielu naszym pracownikom, które poświęciły swój czas na pomoc uchodźcom.

Tu jest przyszłość

Staramy się mieć pozytywny wpływ na lokalne otoczenie. Dużą rolę odgrywa w tym obszarze nasza polityka zmniejszania emisji zanieczyszczeń i dbania o jakość ścieków, na czym korzysta zarówno środowisko, jak i okoliczni mieszkańcy.

Chcemy także wspierać młodych ludzi w początkach ich kariery. Od wielu lat prowadzimy< patronat klasy mechatronicznej w Augustowskim Centrum Edukacji (ACE). Współpracujemy z politechniką białostocką, urzędami miast oraz starostwami, aby pomagać młodym ludziom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących ich przyszłości.

W naszej fabryce zapewniamy miejsca na praktyki letnie — staże dla uczniów oraz studentów z politechniki białostockiej. Jest to inwestycja, która zwróci się dopiero po jakimś czasie, ale zależy nam na wpieraniu wśród młodych ludzi przekonania, że warto żyć i pracować w Augustowie.

Grzegorz Kazana, członek zarządu Fabryki BAT Polska w Augustowie

Materiał powstał przy współpracy z BAT Polska