W piątek, po tygodniach niepewności, unijni przywódcy zgodzili się na podniesienie celów klimatycznych Wspólnoty. W najbliższej dekadzie ma zredukować emisje gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. względem ich poziomu z 1990 r. (do tej pory zakładała redukcję o 40 proc.).

W sobotę z kolei miało miejsce najważniejsze tego roczne wydarzenie związane z globalnymi wysiłkami na rzecz ochrony klimatu, tzw. szczyt ambicji, zorganizowany z okazji piątej rocznicy porozumienia paryskiego. Dla Brukseli, reprezentowanej na spotkaniu przez szefową KE Ursulę von der Leyen, sprawą kluczową było, by pojawić się na nim z jednogłośnie zatwierdzonym przez przywódców celem klimatycznym. Tylko tak Unia mogła potwierdzić swój status zielonego lidera. Dla jego utrzymania nie wystarcza już deklaracja neutralności klimatycznej do 2050 r., bo w ciągu ostatniego roku do grona państw, które zapowiedziały dążenie w tym kierunku, dołączyły kolejne, m.in. największy światowy emitent, Chiny. Cel zeroemisyjności przyjęły już państwa, które odpowiadają za więcej niż połowę światowych emisji.

Elektrownia jądrowa w Polsce: EDF zachęca do zakupu swojego reaktoraZobacz również

Fakt zwiększenia przez UE swoich celów klimatycznych to pójście o krok dalej i znaczące przybliżenie transformacyjnego horyzontu. Jak wskazuje Robert Tomaszewski z Polityki Insight, w praktyce nowe cele redukcyjne będą oznaczać szybki wzrost cen uprawnień do emisji i przyspieszenie dekarbonizacji unijnych gospodarek. W przypadku Polski, uważa, w grę wchodzi wygaszenie mocy węglowych w energetyce przed 2040 r., a więc w perspektywie zbliżonej do planów Niemiec. Ambitne cele na 2030 r. nie gwarantują Unii, że będzie w światowej polityce klimatycznej najważniejszym rozgrywającym. Niedawno nowy cel redukcyjny – na poziomie aż 68 proc. – ogłosiła Wielka Brytania. W piątek wieczorem dołożyła do tego zapowiedź odejścia już w przyszłym roku od finansowania inwestycji w paliwa kopalne za granicą. Na sobotnim szczycie zaprezentowanych zostało osiem nowych strategii dążenia do neutralności klimatycznej – w tym m.in. Korei Płd., która niewiele wcześniej przyjęła ten cel na 2050 r. Eliminację emisji zapowiedziały też m.in. Argentyna, Etiopia i Watykan, a Pakistan zadeklarował, że zatrzyma rozbudowę mocy węglowych. Ważne zapowiedzi pojawiły się też poza szczytem – Joe Biden obiecał, że podniesie cele redukcyjne USA i wejdzie na drogę ku neutralności klimatycznej do roku 2050. Długo oczekiwany plan klimatyczny – przewidujący w najbliższej dekadzie redukcję emisji o 32–40 proc. (w porównaniu z dotychczasowymi 30) – ogłosiła Kanada. Sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres i prezydent COP26 Alok Sharma wskazywali na wciąż niewystarczający zakres zobowiązań i dopingowali kraje do zwiększania ambicji. Guterres krytykował kraje G20, które – jak mówił – wciąż wydają w ramach pakietów stymulacyjnych i ratunkowych więcej na sektory związane z paliwami kopalnymi niż na czystą energię.

Sobotni szczyt miał też jednoznacznych antybohaterów. Australii, Rosji, Turcji, Arabii Saudyjskiej, Brazylii i RPA, których planowane wystąpienia zostały uznane za nie dość ambitne, nie dopuszczono do głosu. Jednak także państwa i koncerny najsilniej uzależnione od paliw kopalnych i stawiające opór przed uwzględnieniem klimatu w swoich politykach będą ulegać koniunkturze. Może o tym przesądzić zapowiadany przez Bidena zielony zwrot Waszyngtonu, który szczególnie wyraźnie będzie dawał o sobie znać właśnie na arenie międzynarodowej. Jeszcze przed objęciem przez niego urzędu z bliskich dotąd Trumpowi i sceptycznych wobec podnoszenia ambicji klimatycznych stolic płyną pierwsze sygnały korekty kursu.

Wszystko to wskazuje to, że w lata 20. XXI w. wchodzimy z perspektywą zielonego przyspieszenia, które będzie miało co najmniej kilka centrów: Europę (w tym w szczególności jej północ), USA i Azję Wschodnią. Zielona fala przybiera na sile także dlatego, że coraz wyraźniej widać, że złagodzenie zmiany klimatu nie jest poza zasięgiem – ostatnie wyliczenia naukowców wskazują, że jeśli podjęte już zobowiązania do neutralności klimatycznej zostałyby dochowane, w grę wchodziłoby ograniczenie ocieplenia do 2,1 st. C.

Złudzenia, że przeczekamy ten trend, będą oznaczać dla Polski odłożoną w czasie katastrofę – nie tylko klimatyczną, ale przede wszystkim społeczno-gospodarczą. Bo nie ma też co udawać, że rozpędzająca się transformacja nie grozi rynkom takim jak Polska, największym tutejszym firmom czy choćby inwestowanym w ich akcje oszczędnościom emerytalnym z PPK szybką utratą wartości (według niedawnego raportu Fundacji Instrat nieuwzględnienie ryzyka klimatycznego przez zarządzających funduszami może oznaczać nawet o kilkanaście procent niższe świadczenia). Zamiast torpedowania i hamowania międzynarodowych ambicji czas na potężny wysiłek włożony w takie zaprojektowanie strategii naszej transformacji, by nie zastała nas ona nieprzygotowanych niczym na drugą falę pandemii. I nie okazała się dla Polaków kolejną, pozbawioną niezbędnych osłon, terapią szokową. Odpowiedzialności za społeczną katastrofę związaną z takim scenariuszem nie będzie się dało zrzucić na Brukselę. Na arenie międzynarodowej walczmy zaś o korzystny dla Polski kształt transformacji. Nie uda się to, jeśli pozostaniemy na peryferiach globalnych przemian i w ogonie ambicjonalnego wyścigu. Warto, żebyśmy na przyszłoroczne COP26 pojechali już z takim nowym podejściem.

Zielone przyśpieszenie, poza Europą, będzie miało kilka centrów, także USA i Azję